Atiye Eren ile yaptığımız bu söyleşinin Çocuklar için Felsefe (P4C) alanını merak edenler, çocuklarını düşünmeye sevk eden değerli anne babalar için açıklayıcı bir kaynak olmasını umuyorum.
Can Gürses Akademi'de sürdürdüğünüz Çocuklar için Felsefe Atölyelerinizde Türkiye'nin her yerinden çocuklarla buluşuyorsunuz. Bu atölyelerde neleri keşfediyorsunuz, sorguluyorsunuz?
Türkiye’nin ve hatta dünyanın pek çok farklı yerinden dünyası, yaşam biçimi farklı pek çok çocukla bir araya geliyoruz ve bu hepimizin dünyasını büyütüyor. Online atölyelerimizin bize verdiği büyük bir hediye bu. Çocuklar da birbirlerinin dünyasını merak ediyor. Daha en başta birbirimizin aklını, düşünme biçimlerini, ruhunu görerek, bilerek ve farklı düşüncelere saygı duyarak işe koyuluyoruz.
Atölyelerde her hafta, iyilik, doğruluk, özgürlük, adalet, kimlik, gerçeklik, sanat gibi yaşamın içindeki pek çok kavramın üstüne çocuklarla nitelikli felsefi soruşturmalar yapıyoruz. Günlük hayatın ve sistemlerin telaşı, dayatmaları arasında çocuklarla her hafta birer saati kendimize ayırıp daha önce düşünmediğimiz kadar incelikli, derinlikli biçimlerde bu önemli kavramlar ve meseleler üstüne düşünmemiz, aslında onları uzun soluklu, hayat boyu sürecek bir serüvene hazırlıyor.
Çocukların dünyasında felsefe nerede duruyor, atölyelerde nelerle karşılaşıyorsunuz?
Felsefenin merakla ve sorgulamayla başladığını, bilginin, bilme işinin de bu iki bacakla yürüdüğünü düşünürsek, çocukların dünyasında felsefenin merkezde durduğunu, hatta bir hava gibi dünyalarını doldurduğunu söyleyebilirim. Atölyelerde çocukların bariyersiz dünyasıyla karşılaşıyorum, esnekler, renkliler, ışıkları yanıyor. Dünyaları çok büyük ve neyi nereye koyacaklarını incelikle düşündükleri zamanlar biz yetişkinlerden çok. Hem henüz zırhlanmış, katılaşmış değiller hem de merakları canlı, yaşama sevinçleri var, keşfetme arzuları büyük.
Aynı zamanda bir kadın yazar ve çizer olarak çocuklar için felsefeyi gözünüzde nasıl resmediyorsunuz? Bir sorgulama pratiği olarak yazı/çizim/felsefe/çocuk nasıl bir noktada buluşuyor?
Kadınların ve çocukların sayıca azınlık olmadıkları halde toplumun içinde azınlıkmış gibi hissettirildiğini ben yaratıcı işlerle, düşüncenin, bilginin kendisiyle uğraşan biri olarak bizzat her an, her taraftan hissediyor, görüyor, yaşıyorum. İşte bu yüzden renklerimizin, neşemizin, dirimsel enerjimizin yok edilmeye çalışıldığı mevcut düzende çocuklarla birlikte akılcı soruların peşine düşmemizi, zihnimizi, ruhsal dünyamızı büyütmeye devam etmemizi çok değerli buluyorum.
Gerçeklik dediğimiz şeyin sınırlarının ne kadar büyüyebileceğini görmek, doğrunun karşısındaki karşıt doğrulardan haberdar olmak, şaşırabilmek, dilde, zihinde esneklik, aklımızın içinde hareket edebilmek, kuşku duyabilmek, bir meselenin etrafında dönebilmek… Çocuklarla bir arada bütün bunları yapmak benim yaratıcı dünyamı da capcanlı kılıyor, bakış açımın esnekliğini, çeşitliliğini muhafaza ediyor. Bendeki bu kuvvet de sanırım derslerimize yansıyor. Üretken, birbirini besleyen bir sarmal bu.
Bu kursu alan çocuklarda ne gibi değişiklikler gözlemlendi, ailelerden nasıl dönüşler alınıyor?
Çocuklar akıllarının içinde hareket edebildiklerini, bir fikir üretebilir, bu fikri büyütebildiklerini fark ettiklerinde mutlu oluyorlar. Kendilerini daha kabiliyetli, yaşama sevinciyle dolu hissediyorlar. Öyle de oluyorlar gerçekten, çünkü insan düşünebildikçe iyi hisseden bir varlık, öyle olmasaydı insanlık bunca buluşun peşinden gider miydi? Aileler de bunu hem günlük hayatta hem uzun vadede görüyor, çocuklarının karar verme, alternatifleri hesaplama ve kendileri için en iyi olanı yapma süreçlerindeki zihinsel berraklığı sevinçle karşılıyorlar.
Niye bir çocuk bu atölyeye gelmeli?
İlk önce o harika çocuk dünyasını, renklerini, merakını kaybetmemek ve bu kuvvetlerini yetişkinliğin sınırları içine en güzel, en işlevsel biçimde taşıyabilmek için. Sonra kendini ve çevresini keşfedebilmek, anlamlandırabilmek, bireysel ve toplumsal alanlarda inisiyatif alabilme kabiliyetini kazanmak için.
